දෙවියන්ගේ සිංහාසනය: ගල් හිස් ගොඩගැසූ නෙම්රුට් කන්ද 🇹🇷👑

හිතන්න, තමන්ව දෙවියෙක් ලෙස වන්දනාමාන කරන ලෝකයක්! අවුරුදු 2,000කට කලින් පළමු ඇන්ටියෝකස් (Antiochus I) රජතුමාට තිබුණේ හරියටම එවැනි අභිලාෂයක්. එතුමාගේ අතිවිශාල ආත්ම විශ්වාසයේ (හෝ අහංකාරයේ) ප්‍රතිඵලය තමයි තුර්කියේ ගිනිකොන දිග පිහිටි නෙම්රුට් කන්ද (Mount Nemrut).

අද අපි මේ කතා කරන්නේ, මීටර් 2,134ක් (අඩි 7,001ක්) උසට නැඟී සිටින, පුරාණ කොමාජීන් රාජධානියේ (Kingdom of Commagene) රහස් තවමත් සඟවාගෙන සිටින මේ කන්දේ ආශ්චර්යමත් කතාවයි!

මොකක්ද මේ නෙම්රුට් කන්දේ කතාව?
නෙම්රුට් කන්ද කියන්නේ සාමාන්‍ය කඳු මුදුනක් නෙවෙයි. මේක ක්‍රි.පූ. 1 වැනි සියවසේදී ඇන්ටියෝකස් I තියෝස් රජු විසින් තමන්ගේ රාජකීය සොහොන්-පූජනීයස්ථානය (Hierothesion) ලෙස ඉදිකරන ලද විශිෂ්ට ස්මාරකයකි. රජු විශ්වාස කළේ තමන් මරණයෙන් පසු දෙවිවරුන් අතරට එක්වන බවයි. ඒ නිසා, මේ දෙවියන්ගේ නිවස එතුමා විසින් දෙවිවරුන්ට සමීපවම කඳු මුදුනේම හදන්න නියම කළා. මෙම ස්ථානය 1987 දී යුනෙස්කෝ ලෝක උරුම අඩවියක් ලෙස නම් කරන ලදී.

බිම වැටුණු යෝධ ගල් හිස්වල රහස
නෙම්රුට් කන්දේ ප්‍රධානතම ආකර්ෂණය තමයි එහි තිබෙන යෝධ, හිඳගෙන සිටින පිළිම පෙළ.

දැවැන්ත ප්‍රමාණය: මේ සෑම පිළිමයක්ම මීටර් 8–10ක් (අඩි 26–33ක්) පමණ උසයි! ඒ කියන්නේ තුන්මහල් ගොඩනැගිල්ලක තරම් විශාලයි.

සංකලන දෙවිවරු: මේවා ඇන්ටියෝකස් රජු තමන්ගේ දිව්‍ය ඥාතීන් ලෙස සැලකූ ග්‍රීක, පර්සියානු සහ ආර්මේනියානු දෙවිවරුන්ගේ සංකලන රූප (Syncretic Deities) වෙනවා. උදාහරණයක් ලෙස:

සියුස්-ඔරොමාස්ඩිස් (Zeus-Oromasdes)

ඇපලෝ-මිත්‍රාස්-හෙලියෝස්-හර්මිස් (Apollo-Mithras-Helios-Hermes)

හර්කියුලීස්-ආර්ටැග්නස්-ඒරිස් (Heracles-Artagnes-Ares)

තවද, කොමාජීනයේ දේවතාවිය (Commagene-Tyche) සහ රජු වන ඇන්ටියෝකස් ගේම පිළිමයත් මෙහි තිබෙනවා.

වර්තමාන දසුන: කාලයත්, ස්වභාවික විපත්, විශේෂයෙන්ම භූමිකම්පා නිසාත්, මේ දැවැන්ත ප්‍රතිමා සියල්ලම ඒවායේ සිරුරු වලින් ගැලවී බිමට වැටී තිබෙනවා. අද වන විට කඳු මුදුන පුරා විසිරී ඇති මේ විශාල ගල් හිස්වල දර්ශනය, විශේෂයෙන්ම හිරු උදාවේදී සහ හිරු බැස යන විට අද්භූත හා මනරම් අලංකාරයක් නිර්මාණය කරනවා.

නැගෙනහිර සහ බටහිර බැඳීම
නෙම්රුට් කන්දේ මේ ස්මාරකය හුදෙක් ගල් ගොඩක් නෙවෙයි; එය පුරාණ ලෝකයේ නැගෙනහිර (පර්සියානු) සහ බටහිර (ග්‍රීක) සංස්කෘතීන් එක් වූ සන්ධිස්ථානයක්.

මිශ්‍ර උරුමය: ඇන්ටියෝකස් රජු තමන්ගේ පියාගේ පැත්තෙන් පර්සියානු අචමේනියානු (Achaemenid) රජ පෙළපතින්ද, මවගේ පැත්තෙන් ග්‍රීක ඇලෙක්සැන්ඩර් අධිරාජයාගේ (Seleucid) පෙළපතින්ද පැවත එන බව ප්‍රකාශ කළා.

සෙල්-පුවරු: නැගෙනහිර සහ බටහිර වේදිකා වල තිබූ සෙල්-පුවරු (Relief Stelae) පේළි වලින් රජුගේ ග්‍රීක සහ පර්සියානු මුතුන් මිත්තන්ගේ රූප කැටයම් කර තිබුණා.

සූර්ය දර්ශනය: නැගෙනහිර වේදිකාව හිරු උදාවටත්, බටහිර වේදිකාව හිරු බැසීමටත් මුහුණලා නිර්මාණය කර තිබීමෙන් පෙනී යන්නේ මෙය ජ්‍යොතිෂමය හා ආගමික උත්සව සඳහා විශේෂයෙන් සකස් කළ ස්ථානයක් බවයි. බටහිර වේදිකාවේ තිබී හමු වූ සිංහයෙකුගේ ජ්‍යොතිෂ සටහන (Lion Horoscope) සහිත ගල් පුවරුව පුරාණ ලෝකයේ තිබී හමුවූ පැරණිම ජ්‍යොතිෂ කැටයම්වලින් එකක් ලෙස සැලකෙනවා.

නොවිසඳුණු අභිරහස: පස් කන්ද (Tumulus)
කඳු මුදුන කපා කොටා කෘත්‍රිමව නිර්මාණය කළ මේ පූජනීය භූමියේ මැද අඩි 50ක් (මීටර් 50ක්) පමණ උසට කැඩුණු ගල් වලින් යුත් විශාල කේතුකාකාර පස් කන්දක් ගොඩනැඟුවා. රජුගේ සැබෑ සොහොන් ගැබ මේ ගල් කන්ද යට කොහේ හෝ සැඟවී ඇතැයි විශ්වාස කෙරෙනවා. නමුත් වසර 140කට වැඩි කාලයක් තිස්සේ තෙරේසා ගොවෙල් (Theresa Goell) වැනි පුරාවිද්‍යාඥයන් ඇතුළු බොහෝ දෙනෙක් මෙහි පර්යේෂණ කළත්, රජුගේ සොහොන් ගැබ තවම සොයා ගැනීමට හැකිවෙලා නැහැ.

අවසාන වචනය
වසර දහස් ගණනක් තිස්සේ අමතක වී තිබූ මෙම ස්ථානය, 1881 දී ජර්මානු ඉංජිනේරුවෙකු විසින් නැවත සොයා ගන්නා ලදී. මෙම අතිවිශාල නිර්මාණය පුරාණ කොමාජීන් ශිෂ්ටාචාරයේ අනන්‍ය සාක්ෂියක් වන අතර, අදටත්, නෙම්රුට් කන්දේ ඉර උදා වන හෝ බසින දසුන බලන්න ලෝකයේ විවිධ තැන්වලින් සංචාරකයින් විශාල පිරිසක් එනවා. මේක ඇත්තටම ඉතිහාසය, මිථ්‍යාව සහ සොබාදහමේ අසිරිය එකට එකතු වන අමතක නොවන අත්දැකීමක්!

තවත් මේ වගේ විශ්මිත ඉතිහාස කතා ගැන දැනගන්න අපේ පිටුවට Like කරලා තියාගන්න!

#mountnemrut #turkeyhistory #antiochusi #commagene #unesco #colossalstatues #ancientmystery #throneofthegods #archaeology #hellenistic

මූලාශ්‍ර (Sources/Websites):

UNESCO World Heritage Centre

Wikipedia (Mount Nemrut, Antiochus I of Commagene)

Ancient Origins

World History Encyclopedia

Turkish Archaeological New